داستان برند میلکا - شکلات تاریخی و تاریخ ساز

یک خبرنگار و نویسنده¹ در حوزه تغذیه و صنایع غذایی گفته است که اگر شما یکی از نوجوانان عاشق شکلات میلکا هستید، احتمال بسیار زیادی وجود دارد که مادرِ مادربزرگ تان هم با شما هم عقیده بوده باشد!

او اضافه می کند که داستان میلکا صرفا شامل روند به وجود آمدن و رشد این شکلات خاص نیست، بلکه میلکا در تاریخ شکلات به طور کلی و نیز اینکه این خوراکی چگونه در زندگی ما جا باز کرد و به شدت همه گیر شد، نقش عمده ای داشته است. اشاره او به سابقه بسیار طولانی این برند و حضور مداوم و با ثبات اش در طی زمان است. میلکا یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین برندهای شکلات است که حتی افرادی که هرگز آن را امتحان نکرده باشند هم معمولا با آن آشنا هستند. این برند در کشور سوئیس به وجود آمد و پس از طی کردن تاریخی پرفراز و نشیب، امروز تحت مالکیت شرکت موندلیز فعالیت می کند.

میلکا در سال 2021 جشن های 120 سالگی خود را برگزار کرد و همچنان در چندین کارخانه در مناطق مختلف جهان تولید می شود و هواداران فراوانی در میان نسل های گوناگون دارد. این برند امروزه محصولات متنوعی شامل انواع تابلت، شکلات صبحانه، تخم مرغ شکلاتی، کوکی و بیسکوییت را در خطوط تولید خود دارد اما محصولی که کار خود را با آن شروع کرد و تا امروز نیز مشهورترین تولید این برند باقی مانده است، شکلات شیری معروف میلکا است. نام میلکا نیز از همین ترکیب درخشان شیر و شکلات می آید. این شکلات ها طعم خاصی دارند که به راحتی قابل تشخیص است و نیز بافت بسیار لطیفی دارند که به راحتی در دهان آب می شود و همواره در تبلیغ های میلکا تاکید زیادی روی آن انجام می گیرد. امروزه انواع متنوعی از این شکلات با مغزهای مختلف و در اندازه های گوناگون در دسترس هستند اما شکلات میلکا همواره به اصول اولیه خود وفادار مانده است. دستورالعمل شگفت انگیز اش، شیر درجه یک آلپ و کاکائوی بی نظیر میلکا در تمام 120 سال فعالیت آن وفادارانه بدون تغییر باقی مانده اند. روزانه میلیون ها شکلات میلکا در کارخانجات متعدد این برند تولید می شوند و به دست هوادارن مشتاق آن در سراسر جهان می رسند. میلکا در بازار ایران نیز سابقه زیادی دارد و برای مصرف کنندگان کاملا شناخته شده است.

پیش از تاریخ

داستان میلکا به چهره ای مشهور در دنیای شکلات به نام فیلیپ سوشارد Philippe Suchard (1797-1884) باز می گردد. کشور سوئیس، سنتی قدیمی در شکلات سازی دارد اما ارتباط پیدا کردن فیلیپ با شکلات داستان جالبی دارد. زمانی که او 12 ساله بود، مادرش بیمار و ضعیف شد و برایش شکلات تجویز کردند. در آن زمان شکلات به عنوان ماده ای نیرو بخش و معجزه گر شناخته می شد که در داروخانه ها به فروش می رفت و برای بیماران زیادی تجویز می شد. قیمت شکلات در آن زمان بسیار زیاد بود و این برای خانواده نه چندان توانگر سوشارد مشکلی جدی به حساب می آمد. این دسترسی دشوار در کنار خاصیت معجزه گر و نیروبخش شکلات در ذهن فیلیپ ماند که ماند و بدل به عنصری تعیین کننده در سرنوشت او و سرنوشت خود شکلات شد.

از قضا، برادر فیلیپ یعنی فردریک سوشارد صاحب یک قنادی بود. فیلیپ جوان سال 1814 به عنوان شاگرد در این مغازه شروع به کار کرد و تا 1824 تبدیل به شریک برادرش شده بود. همان جا او علاقه زیادی به این شغل پیدا کرد. در آن زمان آوازه رشد و پیشرفت سرزمین های جدید یعنی آمریکا، اروپا را فرا گرفته بود و فیلیپ تصمیم گرفت پیش از راه اندازی کاری برای خودش، با پس انداز خود سفری به این کشور ترتیب دهد و از آخرین پیشرفت ها مطلع شود. این سفر پربار بود و فیلیپ پس از بازگشت اقدام به تاسیس قنادی خودش در 1825 در شهر نوشاتل Neuchâtel کرد. قنادی فیلیپ سوشارد شکلات های دست ساز تازه و متفاوتی ارائه می کرد که حاصل تجربیات و نیز ذهن خلاق او بودند.

ایده های فیلیپ و نیز موفقیت هایش بی پایان بودند و او خیلی زود فهمید که می تواند شکلات هایی بسازد که با سرسخت ترین رقبا توان مقابله داشته باشند. او همچنین دریافت که علاقه و توان اش بسیار فراتر از شغل قنادی است و تصمیم گرفت بدون فوت وقت کار را توسعه دهد. سال 1826 میلادی در تاریخ شکلات سازی جهان اهمیت بسیاری دارد. در این سال کارخانه شکلات سازی سوشارد پایه گذاری شد و در سال های بعد تحولات بسیاری را در شکلات سازی به وجود آورد.

محلی که او انتخاب کرد یک آسیاب آبی متروک نزدیک نوشاتل بود. نبوغ و خلاقیت او را در اینجا می توان به خوبی دید. او یک پیشگام بود و دستگاه های لازم را در اختیار نداشت. از همین روی تصمیم گرفت هرآنچه را لازم دارد خودش بسازد. از آن جایی که آسیاب کردن بخش مهمی از فرآیند شکلات سازی است، سوشارد نوعی آسیاب سنگی طراحی کرد که می توانست آن را با انرژی آب به حرکت درآورد. آسیاب طرح فیلیپ سوشارد بسیار هوشمندانه بود و اصول طراحی آن همچنان مورد استفاده قرار می گیرد و کارایی دارد.

طرحی از کارخانه سوشارد در شهر نوشاتل حوالی 1900 میلادی

قیمت بالای کاکائو در آن زمان، موجب می شد تولید شکلات سرمایه در گردش بالایی نیاز داشته باشد و این مسئله سوشارد را به زحمت می انداخت تا اینکه در 1842 یک سفارش بزرگ از طرف پادشاه پروس دریافت کرد و با سود مناسبی که بدست آورد، توانست با خیالی آسوده به فعالیت خود ادامه دهد. فیلیپ در نمایشگاه ها و جشنواره های زیادی شرکت کرد و جوایز مهمی گرفت. او یکی از چهره های مطرح تاریخ شکلات سازی جهان است و کارخانه شکلات سازی اش نیز یکی از اولین ها در جهان بود که همچنان به فعالیت ادامه می دهد. اما شخص فیلیپ نقشی در ابداع میلکا نداشت و اصلا موفقیت شگفت انگیز این محصول کارخانه اش را ندید. این میراث عظیم فیلیپ بود که به تولد برندی جهانی انجامید. فیلیپ سوشارد در زمانی که 86 سال داشت در 1884 درگذشت. در زمان مرگ او کارخانه اش یک شعبه نیز در آلمان داشت که با 500 نفر پرسنل فعالیت می کرد.

کارخانه سوشارد بدون سوشارد

پس از درگذشت فیلیپ سوشارد، دختر او اوژنی سوشارد Eugénie Suchard به همراه همسر خود کارل راس سوشارد Carl Russ-Suchard مدیریت را بدست گرفت. کارل کسی بود که در 1880 اولین کارخانه خارج از سوئیس را در شهر لوراخ lörrach آلمان راه اندازی کرده بود. این کارخانه همچنان فعال است. به همین ترتیب کارخانه شهر بلودنتز Bludenz کشور اتریش نیز در 1887 توسط او به راه افتاد. و درواقع این داماد فیلیپ بود که شکلات شیری میلکا را پس از حدود یک دهه تلاش برای تولید شکلات شیری طراحی کرد.

سمت راست: چند تن ازاعضای خانواده سوشارد، نفر اول از راست اوژنی سوشارد      -----     سمت چپ: کارل راس سوشارد

متولد شدن میلکا

اولین شکلات شیری سوشارد در 1890 تولید شد و یک سال پس از شروع قرن بیستم، در 1901 میلکا به بازار آمد. نام میلکا ترکیبی از کلمات آلمانی معادل شیر milch  و کاکائو kakao است و سعی داشت هویت اصلی این شکلات را بازگو نماید. خط تولید این شکلات در کارخانه لوراخ راه اندازی شد و نخستین پخش آن نیز صرفا در آلمان اتفاق افتاد. رنگ بنفش خاص میلکا و نیز طرحی از یک گاو سیمنتال Simmental با نظر کارل راس به عنوان مشخصات اصلی بسته بندی میلکا انتخاب شدند. اگرچه این ترکیب در آن زمان متفاوت و نامعمول به نظر می آمد و تا امروز از جذابیت های این برند باقی مانده است، اما تمایز اصلی این شکلات در نکات دیگری بود.

اولین طرح بسته بندی شکلات میلکا در 1901

شیر خشک به جای شیر

نکته مهمی که در اینجای بحث باید به آن اشاره کنیم و در روند پیدایش دستور تهیه میلکا اثر گذار بوده است، استفاده از شیر خشک به جای شیر برای تهیه شکلات است. تولیدکنندگان بزرگی همچون هِرشی Hershey و کدبری Cadbury هستند که از خود شیر استفاده می کنند اما میلکا به تقلید از رقبایش دریافت که راه های جالب تری هم هست. هنری نستله سوئیسی در تلاش برای ابداع غذای کودک و نوزاد شیر خشک را ابداع کرد. نستله همسایه ای داشت که شکلات ساز بود و بعدها همکار و از افراد تاثیرگذار در تاسیس شرکت نستله شد. نام او دانیل پیتر Daniel Peter بود که در 1857 شکلات شیری را برای اولین بار پدید آورد. پیتر با آبِ شیر مشکل داشت و دچار سختی هایی در تهیه شکلات شده بود. از همین رو تحت تاثیر کشف نستله قرار گرفت و پس از هشت سال تلاش مداوم، شکلات شیری با استفاده از شیرخشک را در 1875 پدید آورد. تولید انبوه شکلات او که گالا پیتر Gala Peter نام داشت تا 1887 طول کشید و البته بسیار موفق نیز بود. این شکلات شکل دهنده تاریخ شکلات های نستله بوده است. این محصول تازهِ فرزندان سوشارد را به فکر تولید شکلات شیری با شیر خشک انداخت. در دهه 1890 تحقیقاتی صورت گرفت و کارهایی در این زمینه انجام شد اما تولید میلکا زودتر از ابتدای قرن بیستم اتفاق نیفتاد.

دانیل پیتر Daniel Peter و شکلات شیری گالا پیتر

شیر آلپ به جای شیر معمولی

دقیقا مشخصا نیست که ایده شیر آلپ از کجا به ذهن مدیران سوشارد رسید گرچه برای کسانی که در آن سال ها ساکن سوئیس بودند، شیر آلپ کاملا شناخته شده و حتی بخشی از زندگی روزمره بود. هرچه که بود، این شرکت تصمیم گرفت شیر خشک مورد نیازش را خود تولید کند و برای این کار از شیر آلپ استفاده نماید. این شیر که نام اش بر روی تمام بسته بندی های میلکا نوشته می شود و لوگوی خاصی نیز به شکل ظرف شیر برای آن طراحی شده است، از گاوهایی بدست می آید که در کوهستان آلپ پرورش می یابند. این گاوها بیشتر عمر خود را در فضای آزاد حضور دارند و تغذیه آن ها منحصرا از طریق مراتع سرسبز آلپ انجام می شود.

شیری که از این راه بدست می آید تفاوت محسوس و قابل تشخیصی در عطر و طعم دارد و گفته می شود که یکی از دلایل طعم متفاوت میلکا همین شیر با ارزش است. اثبات شده است که تنها تفاوت شیر آلپ در طعم نیست و مواد مفید و مغذی این شیر خاص نیز بیشتر و بالاتر از شیرهای صنعتی عادی هستند. این ایده از همان ابتدا مورد توجه مصرف کنندگان قرار گرفت و تا همین امروز با جدیت دنبال شده است. میلکا در حال حاضر گاوهای مختص خود را در اختیار دارد و حتی برخی از آن ها را معرفی نموده و در تبلیغات خود می گنجاند و تصاویر واقعی و نام شان را بر روی بسته بندی ها چاپ می کند. لولا Lola، ماریسا Marisa و گردا Gerda از جمله این گاوهای مشهور میلکا هستند که شکلات هایی به نام شان تولید شده است!

سال های آغازین و روند تثبیت

شروع کار میلکا مصادف بود با اوج گرفتن تولید صنعتی شکلات و پدید آمدن بازاری بزرگ برای این محصول که رقابت های شدید برندها را در پی داشت. میلکا توانست با تصمیم های درست و مدیریت هوشمندانه، از موفق ترین شکلات ها در این رقابت جهانی باشد. در سال های پس از جنگ جهانی اول (1918- 1914) در شرایطی که به دلیل مشکلات به بار آمده، صادرات با مشکلاتی جدی روبرو بود، سوشارد کارخانجاتی در کشورهای مختلف از جمله انگلستان، آمریکا، آرژانتین، سوئد و آفریقای جنوبی تاسیس کرد تا دسترسی مستقیمی به بازارها داشته باشد. با چنین روش هایی میلکا هر روز بیشتر اوج گرفت و تبدیل به برندی جهانی شد. تکیه اصلی این برند در روند رو به رشدی که داشت بر سه چیز استوار بود. اول دستورالعمل خاصی که تا به امروز محرمانه باقی مانده است و همچنان مشتاقان بسیاری در جهان دارد، دوم مواد اولیه خاص و با کیفیتی که تاثیر زیادی بر کیفیت و طعم نهایی دارند که مهم ترین آن ها شیر آلپ و کاکائوی ویژه ای است که در کارخانه های خود شرکت فرآوری می شود و در نهایت تولید با دقت و رعایت استانداردهای بالایی که در طی مدتی زمان بسیار  طولانی حفظ شده اند. مجموعه اینها در کنار تبلیغ هوشمندانه و نوآوری مداوم و ارائه دائمی محصولات تازه به بازار، برند قدیم و پرآوزه میلکا را ساخته اند.

مجموعه ادغام ها و نقل و انتقال ها

اولین تغییر در مالکیت میلکا به دهه 1970 میلادی باز می گردد. سوشارد در این زمان با دیگر شکلات مشهور سوییسی که آن نیز همچنان در حال تولید است یعنی تابلرون ادغام شد و به این ترتیب شرکت اینترفوود Interfood به وجود آمد. در 1982 جاکوبز هردو این ها را خرید و شرکت جاکوبز-سوشارد Jacobs Suchard متولد شد. این شرکت نیز در 1990 به فیلیپ موریس Philip Morris آمریکا فروخته شد که پیشتر، کرفت فودز Kraft Foods Inc را در اختیار گرفته بود. این شرکت بعدها در 2012 به موندلیز اینترنشنال Mondelēz International تغییر نام داد که تا امروز مالک سوشارد و نیز برند میلکا باقی مانده است. موندلیز امروزه بزرگترین شرکت تولید کننده مواد غذایی در جهان است که علاه بر میلکا، برندهای بسیاری از جمله اورئو، کدبری، ریتز، تابلرون و... را نیز در مالکیت خود دارد. جالب اینجاست که میلکا علاوه بر ادغام با سایر شرکت ها، ادغام با محصولات دیگر برندها را نیز تجربه کرده است. به عنوان مثال از سال 2016 میلکا شکلات تازه را ارائه داد که از ترکیب بیسکوییت های اورئو و شکلات های میلکا ساخته می شدند. طرح بسیار موفق بود و انواع متنوعی از این ترکیب طراحی و تولید شد که تا به امروز نیز ادامه داشته است. شکلات دِیم Daim، فیلادلفیا Philadelphia و... از دیگر برندهایی هستند که در کنار شکلات های میلکا قرار گرفته اند.

میلکا و کاکائو لایف

کشورهای استوایی تولید کننده کاکائو امروزه تحت تاثیر شدید تغییرات اقلیمی قرار گرفته اند و این امر تولید را با خطر جدی مواجه کرده است. اما نکته در اینجاست که تولید کاکائو، خود مسئول بسیاری از این تغییرات ناخوش آیند و تخریب محیط زیست است. در کشورهای تولید کننده کاکائو به دلیل فقر گسترده، ضعف قوانین و ضعف دولت ها، جنگل زدایی های گسترده ای به هدف تبدیل زمین ها به مزارع کاکائو اتفاق افتاده است. به عنوان مثال بزرگترین تولید کننده جهان یعنی ساحل عاج تا کنون 80% جنگل های خود را از دست داده است. شرکت موندلیز برنامه ای را برای مقابله با این روند به اجرا گذاشته است تا هم از کشاورزان و تولید آن ها حمایت کند و هم توقف جنگل زدایی و حفظ محیط زیست را تشویق نماید. در این برنامه به کشاورزان مشوق هایی پیشنهاد می شود تا در کنار کشت کاکائو، سایر گونه های درختان را نیز با طرحی اصولی و کارشناسی کشت کنند. همچنین آموزش های گسترده ای در راستای استفاده از روش های نوین کشاورزی برای افزایش بهره وری در تولید و حفظ محیط زیست به کشاورزان داده می شود. میلکا از سال 2018 به این برنامه پیوسته است و در حال حاضر تمامی کاکائوی مورد نیاز خود را از کشاورزانی که تحت حمایت کاکائو لایف هستند تامین می کند.

کیفیت عالی تبلیغات بی نظیر

میلکا از ابتدا برندی متفاوت در زمینه تبلیغات و معرفی خود بوده است. این شرکت کارنامه بسیار درخشانی در زمینه تبلیغات دارد و یکی از نام های مهم در این زمینه محسوب می شود. از روزهای نخست و رنگ و طرح متفاوت بسته بندی تا نقش بستن گاوهای واقعی و نام هایشان که به آن اشاره کردیم، میلکا همواره پر از ایده های تازه و طرح های نوآورانه بوده است. یکی از مشهور ترین کمپین های تبلیغاتی میلکا، برنامه ای بود که طی آن تبلت های شکلاتی با قالب هایی که یکی از خانه های آن وجود نداشت تولید می شدند. خریدار این امکان را داشت که آن خانه مفقودی را جداگانه تحویل بگیرد و یا اینکه میلکا به او پیشنهاد می داد آن را برای کسی که دوست داشت و با پیامی که خودش می نوشت بفرستند. برای این کار بسته های پستی خاص و زیبایی نیز طراحی شده بود. هدف از طرح ترویج عشق و دوستی و یادکردن عزیزان بود و شریک کردن آن ها در لذت های کوچک زندگی. موفقیت طرح شگفت انگیز بود. تنها در فرانسه بیش از نیم ملیون عدد تک خانه شکلاتی پست شد و برآورد می شود که سود شرکت از افزایش فروش اش در این مدت بالغ بر 1.3 میلیون یورو بوده است.

یکی دیگر از ایده های خاص میلکا اسپانسرینگ جام ها، لیگ ها و تیم های ورزشی بوده است که این برند را می توان از پیشگامان این حرکت تبلیغی نامید که با مسابقات اف آی اس سوییس FIS Alpine Cup در سال 1995شروع شد و امروزه می توان میلکا را پای ثابت ورزش اسکی در جهان نامید. میلکا در بوندس لیگا و بسیاری از ورزش ها و جام های مهم جهان نیز حضور چشمگیری دارد و ورزشکاران بسیاری را نیز بصورت انفرادی حمایت می کند.

برند میلکا در جهان امروز

شرکت سوشارد از 1930 تبدیل به هولدینگ شد و با فروش سهام آخرین بازماندگان خانواده سوشارد، هیچ یک از اعضای آن نقشی در ادامه کار نداشتند. نحوه سامان بندی این شرکت با چاشنی کمی شانس و اقبال خوب نیز به گونه ای بود که کل مجموعه تا به امروز بر همان روال خلاقانه و نوآورانه به کار خود ادامه داده و هویت خود را کاملا حفظ و تثبیت کرده است. میلکا در حالی تولد 120 سالگی اش رادر 2021 جشن گرفت که امروزه در چندین کشور کارخانه دارد و در هر ساعت 150،000 عدد از محصولات آن در سراسر جهان به فروش می رسد. داستان میلکا، روایت کشف کاکائو و تبدیل شدن آن از غذایی لوکس و کمیاب به تنقلاتی همه گیر است که امروزه تمام جهان را مشتاق خود نموده است. میلکا از پیشگامان تولید انبوه شکلات های با قیمت پایین بود که عموم مردم می توانستند به آن دسترسی داشته باشند و از معدود برندهای آن دوره است که همچنان با قدرت به کار خود ادامه می دهد و هنوز با همان دستورالعمل تاریخی خود در حال جذب نسل های پی در پی و ساختن خاطرات شیرین برای دوست داران شکلات است.

1.ناوینا ویجیان Naveena Vijayan